Ceza muhakemesi hukukunda uzlaştırma usulü, soruşturmayı yürüten Cumhuriyet savcısı (genel soruşturma savcısı) tarafından kendiliğinden başlatılmalıdır.

Genel soruşturma savcılığı, soruşturma konusu suçun işlenip işlenmediğini araştırmalı, soruşturmayı yaparak tüm delilleri toplamalıdır. Mağdur, şüpheli ve tanıkların ifadesi alınmalı; keşif, bilirkişi raporu vs. gibi her türlü soruşturma işlemi tamamlanmalıdır. Soruşturma neticesinde bir iddianame ile kamu davası açmak için yeterli şüphe olduğu anlaşılırsa, savcılık dava açmadan önce uzlaştırma prosedürünü başlatmak zorundadır. Soruşturma savcısı, kamu davası açmak için yeterli şüphe olduğu kanaatinde ise, soruşturma dosyasını uzlaştırma bürosuna göndermelidir (CMK md. 253/4).

Genel soruşturma savcısı tarafından dosyanın uzlaştırma bürosuna gönderilmesinden itibaren, diğer işlemler uzlaştırma bürosu görevlileri ve büro savcıları tarafından yapılır. Örneğin; dolandırıcılık suçu nedeniyle kamu davası açmak üzere yeterli şüphe olduğunu düşünen savcılık dosyayı uzlaştırma bürosuna gönderdikten sonra, uzlaşma gerçekleşmediği takdirde, uzlaştırma bürosu savcılığı tarafından iddianame düzenlenerek kamu davası açılacaktır.

Uzlaştırma, sosyal ilişkileri de tamir eden bir kurum olarak öne çıktığından savcılığın kamu davası açmadan önce uzlaştırma yoluna gitmesi zorunlu hale getirilmiştir. Örneğin; fail ile mağdur arasında yakın ilişki varsa veya birbirlerine yakın bir yerde yaşıyorlarsa, uzlaştırma usulünün uygulanması özellikle önemli hale gelir.

Fail, mağdur veya suçtan zarar gören kişi de müşteki sıfatıyla yer aldıkları soruşturmada Cumhuriyet savcılığına uzlaştırma prosedürünün başlatılması talebinde bulunabilir.

Uzlaştırma bürosu cumhuriyet savcısı, tarafların soruşturma aşamasında uzlaşması halinde şu şekilde hareket edecektir:

• Uzlaşma sonucunda şüphelinin edimini bir kerede yerine getirmesi halinde, hakkında kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir. Edimin yerine getirilmesinin ileri tarihe bırakılması, takside bağlanması veya süreklilik arzetmesi halinde, şüpheli hakkında kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilir. Bu halde, kamu davasının açılmasının ertelenmesi için CMK md.171’de aranan koşulların gerçekleşip gerçekleşmediği araştırılmaz. Erteleme süresince suça dair dava zamanaşımı süresi işlemez.

• Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararından sonra, uzlaşmanın gereklerinin yerine getirilmemesi halinde kamu davası açılır. Uzlaşmanın sağlanması halinde, soruşturma konusu suç nedeniyle tazminat davası açılamaz; açılmış olan davadan feragat edilmiş sayılır. Şüphelinin, edimini yerine getirmemesi halinde uzlaşma raporu veya belgesi, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun md.38 gereği yazılı ilam mahiyetini haiz belgelerden sayılır.